|
18 wrzesień 2018
| Menu | |
 Strona główna Co to jest wargaming O nas Kontakt Autorzy Kluby Forum Linki English version |
|
| Artykuły | |
| Wszystkie artykuły Artykuły historyczne ABC wargamingu Nasze rozgrywki Scenariusze Przepisy Recenzje ksi±żek Recenzje figur Imprezy |
|
| Download | |
| Przepisy |
|
| Galeria | |
| Cała galeria Figury Bitwy Okręty |
|
| Reklama | |
| Panel użytkownika | |
Twój profil |
|
| Statystyki | |
Ostatnio zarejestrowany: ------ Artykułów: 308 Wiadomo¶ci: 443 Komentarzy: 1089 Zdjęć: 445 ------ Postów na forum: 0 Tematów na forum: 0 |
|
| Armia saska w latach 1806-1809 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Data: Czw 31 Mar, 2005 Autor: Jan Snopkiewicz Artyku? przedstawia organizacj? i umundurowanie armii saskiej w latach 1806-1809 Wst?p Udzia? wojsk saskich w kampaniach 1806-1809 Piechota Kawaleria Artyleria i saperzy Generalicja i sztaby Sztandary Ilustracje barwne Przypisy Wst?p Saksonia jako samodzielne pa?stwo odegra?a istotn? rol? w historii Europy. Ten niewielki, ale pr??ny gospodarczo kraj mia? swój udzia? w wojnie pó?nocnej ze Szwecj? (1700-1721), wojnie o sukcesj? austriack? (1741-1748), wojnie siedmioletniej (1756-1763), oraz w wojnie o sukcesj? bawarsk? (1778-1779) [1]. Jednak wraz z prowadzeniem ci?g?ych dzia?a? wojennych, które mia?y bardzo negatywny wp?yw na sytuacj? gospodarcz? Saksonii, jej pozycja na arenie mi?dzynarodowej ci?gle s?ab?a. Szczególnie wyniszczaj?ce by?y walki w czasie wojnie siedmioletniej i wojnach ?l?skich. Sasi boj?c si? dalszych konfliktów starali si? by? jedynie biernymi obserwatorami – pa?stwem neutralnym. Jednak ponownie w 1806 roku mia?o doj?? do wydarze?, które po raz kolejny w??czy?y, ten tak do?wiadczony przez dzia?ania militarne kraj, w wir wojen. Udzia? wojsk saskich w kampaniach 1806-1809 12 VII 1806 r. Napoleon po pokonaniu Austrii utworzy? Zwi?zek Re?ski. 6 VIII 1806 cesarz austriacki z?o?y? koron? ?wi?tego Cesarstwa Niemieckiego, ko?cz?c tym samym byt polityczny zwi?zku powsta?ego w 962 roku [2]. Prusy zacz??y obawia? si? o stref? swoich wp?ywów na terenie Rzeszy. Rosn?cy w si?? Napoleon miesza? si? nawet w sprawy Niemiec – to nie mog?o mu uj?? bezkarnie. Ostatecznie Prusacy, po cz??ci czuj?c si? zagro?eni przez Francj?, po cz??ci za? podjudzani do walki przez Rosjan, znajduj?cych si? jeszcze w stanie wojny z Napoleonem, wypowiedzieli mu wojn? [3]. Zanim jednak dosz?o do otwartego wyst?pienia przeciwko cesarzowi Francuzów 12 IX 1806 wojska pruskie wkroczy?y na teren Saksonii, zmuszaj?c j? tym samym do wej?cia w koalicj? antyfrancusk?. Prusy chcia?y w ten sposób pozyska? cennego sojusznika. Walki mog?y toczy? si? na obszarze Saksonii, co dawa?oby w takim wypadku przewag? Prusakom. Taki obrót sytuacji by? wielce niekorzystny dla Sasów. Po pierwsze, w 1796 zawarto uk?ad z Francj? stwierdzaj?cy neutralno?? Saksonii; po drugie tereny, na których mog?y rozgrywa? si? walki le?a?y bardzo blisko granicy z Saksoni?, lub nawet na terenie tego kraju; po trzecie wreszcie wi?kszo?? pa?stw niemieckich wesz?a w sk?ad Zwi?zku Re?skiego – odseparowanie Fryderyka Augusta mog?o przysporzy? same k?opoty. Jednak nie by?o wyj?cia – wojska saskie wesz?y w sk?ad armii pruskiej. W kampanii 1806 roku wzi??o udzia? oko?o 20 000 ?o?nierzy saskich [4]. Piechota liczy?a 12 regimentów (po 2 bataliony) plus batalion gwardii (Leib Grenadier Garde). Kawaleria sk?ada?a si? z czterech pu?ków ci??kiej jazdy (2 regimenty kirasjerów, 1 karabinierów i 1 gwardii), 4 pu?ków szwole?erów oraz z jednego pu?ku huzarów. Artyleria teoretycznie liczy?a 16 baterii pieszych i garnizonowych (po 6 dzia? ka?da) oraz 2 baterii artylerii konnej. Praktycznie w walce u?yto jednak oko?o 40 dzia? [5]. Najwi?cej Sasów s?u?y?o w awangardzie ks. Ferdynanda, w 2 dywizji (lewym skrzydle) gen. von Zechschwitz’a oraz w korpusie lewej flanki gen von Tauentzien. Kampania od pocz?tku nie sz?a tak jak mia?a i??. Opiesza?o?? i nieudolno?? dowództwa pruskiego sprawi?a, ?e Napoleon przej?? inicjatyw?. 9 X gen Tauentzien zosta? pobity przez Murata w bitwie pod Schleiz, 10 X dosz?o do równie? przegranej bitwy pod Saafeld. W obu starciach Sasi ponie?li spore straty [6]. Wreszcie 14 X 1806 mia?y miejsce decyduj?ce bitwy pod Jen? i Auerstedt, w których armia saska bra?a czynny udzia?. O godz. 6.30 rozpocz?? si? atak francuski na pozycje prusko – saskie pod Jen?. I znowu trafi?o na gen von Tauentzien – pokonanego wcze?niej pod Schleiz. Jego oddzia?y przyj??y na siebie pierwsze uderzenie. Przez kilka godzin Tauentzien samotnie zmaga? si? najpierw z korpusem Lannes’a, potem za? prawie z ca?? armi? francusk?. Nie wchodz?c w szczegó?y bitwy, zauwa?my, ?e Sasi otrzymali bardzo wa?ne zadanie utrzymania miejscowo?ci Iseerstadt. By? to kluczowy punkt, umo?liwia? bowiem nadej?cie posi?kowego korpusu Ruchela, którego atak na lewe skrzyd?o francuskie móg? zmieni? losy bitwy. Jednak Ruchel nie nadszed?, Sasi odci?ci zostali w Iseerstadt od reszty wojsk przez korpus marsz. Augereau, ostatni akord nast?pi? wraz z atakiem kawalerii Murata na dwie wycofuj?ce si? brygady saskie. Pomimo sformowania czworoboków, zosta?y one rozbite. Straty Prusaków si?ga?y oko?o 10 000 zabitych i rannych, oko?o 15 000 dosta?o si? do niewoli. Nale?y podejrzewa?, ?e po?ow? tych strat ponios?y wojska saskie – zgin??o lub zosta?o rannych 114 oficerów saskich (198 pruskich) oko?o 30 dzia? zostawiono na polu bitwy[7]. Ci??ko powiedzie? ilu Sasów kontynuowa?o walk? po stronie Prus po tym pogromie. Prawie wszyscy poddali si? w trakcie, lub bezpo?rednio po zako?czeniu walki. Niektórzy wycofali si? wraz z korpusem ks. Hohenlohe. Prawdopodobnie ostatni ?o?nierze sascy wzi?ci zostali do niewoli 28 X pod Penzlau, gdzie podda?y si? ostatnie niedobitki spod Jeny. Wi?kszo?? jednak dosta?a si? do niewoli po zdobyciu przez Francuzów Erfurtu (16 X 1806) i Magdeburga (10 XI 1806). W takich warunkach elektor saski, Fryderyk August, 11 XII 1806 w Poznaniu zawar? pokój i przymierze z Francj?. Saksonia wst?pi?a tym samym do Zwi?zku Re?skiego, Fryderyk August zosta? koronowany na króla. Od tego momentu Saksonia by?a formalnie, a? do upadku cesarza, sojusznikiem Francji. Wkrótce po zawarciu pokoju i przymierza z Francj?, Saksonia wystawi?a 6-tysi?czn? armi? posi?kow? (8 batalionów piechoty, 3 pu?ki kawalerii – 1 gwardii, 2 szwole?erów, oraz dwie baterie artylerii). ?o?nierze sascy pocz?tkowo w??czeni zostali w sk?ad X korpusu gen. Lefebvre. Wraz z Polakami, Bade?czykami i Francuzami brali udzia? w obl??eniu Gda?ska. Oddzia?y saskie, obok francuskich, uwa?ane by?y za najlepiej wyszkolone w korpusie. Nie uchroni?o to ich jednak od kilku pora?ek, np. 26 III 1807 wycieczka obro?ców Gda?ska zaskoczy?a oblegaj?cych na odcinku zajmowanym przez Sasów i Polaków [8]. Sasi brali te? udzia? w odparciu odsieczy dla Gda?ska (15 V 1807) ponosz?c przy tym do?? powa?ne straty [9]. Wkrótce po kapitulacji miasta (26 V 1807), Sasi zostali w??czeni do korpusu marsza?ka Lannes’a. Zd??yli wzi?? udzia? w bitwie pod Lidzbarkiem Warmi?skim (10 VI 1807). W korpusie tym znajdowa?a si? ca?a piechota tworz?ca osobn? dywizj? pod rozkazami gen. von Polentz (3888 ludzi), kawaleria za? zosta?a w??czona w sk?ad I korpusu marsza?ka Victora, tworz?c osobn? brygad? jazdy gen. Thielmanna (704 kawalerzystów) [10]. 14 VI dosz?o do bitwy pod Frydlandem. Pomimo tego, ?e korpus Lannes’a przez pierwsze kilka godzin walczy? samotnie przeciwko ca?ej rosyjskiej armii Bennigsena, Sasi w tej fazie walki nie wzi?li udzia?u. Dotarli na pole bitwy dopiero ok. godz. 10.00, kiedy kryzys zosta? ju? za?egnany. Odznaczy? si? natomiast pu?k kirasjerów Kurfursta (gwardyjski), który otrzyma? od Napoleona prawo do przemianowania swojej nazwy na „Leib Cuirassier Garde”. W dniach 7-9 VII 1807 zosta? podpisany pokój tyl?ycki. Na mapie Europy zasz?o wiele istotnych zmian. Jedn? z nich by?o utworzenie Ksi?stwa Warszawskiego na terenie II i III zaboru pruskiego (bez okr?gu bia?ostockiego) oraz po??czenie go uni? personaln? z Saksoni?. W?adc? nowo utworzonego pa?stwa mia? zosta? Fryderyk August – nawi?zywa?o to do czasów Augusta II Mocnego czy Augusta III. Gda?sk obj?ty mia? zosta? protektoratem Prus i Saksonii. Kampania 1809 roku mia?a by? pierwsz?, w której Sasi wystawili samodzielny korpus – IX pod dowództwem marsz. Bernadotte. Ponadto na terenie Ksi?stwa Warszawskiego wraz z gen. Polentzem znajdowa?y si? 3 bataliony piechoty, 2 kompanie artylerii oraz 2 szwadrony huzarów. 10 IV 1809 Austriacy wkroczyli do Bawarii – rozpocz??a si? wojna. Korpus saski sta? w tym czasie niedaleko Drezna. Dotarcie na miejsce koncentracji w okolicach Ratyzbony zaj??o sporo czasu [11]. Przybyli oni na miejsce, gdy by?o ju? po bitwach pod Abensbergiem (20 IV), Landshut (21 IV) oraz Eggmuhl (22 IV). W walce wzi?li natomiast udzia? ?o?nierze Sascy przebywaj?cy na terenie Ksi?stwa Warszawskiego. W bitwie pod Raszynem (19 IV 1809) szczególnie odznaczy?a si? artyleria, której ogie? zatrzyma? nacieraj?cych na polskie pozycje Austriaków. Wkrótce po zako?czeniu bitwy dowodz?cy Sasami gen. Polentz zdecydowa? o powrocie swojego kontyngentu do Saksonii. Os?abi? tym samym znacznie si?y ksi?cia Poniatowskiego. Kiedy IX korpus dotar? wreszcie na miejsce koncentracji, Ratyzbona broniona przez wojska cesarza Franciszka I zosta?a ju? zdobyta przez wojska cesarza Francuzów. Twierdza ta mia?a strategiczne znaczenie. Pocz?tkowo ca?y korpus Bernadotte’a zosta? wyznaczony na garnizon tego miasta [12]. Pó?niej jednak podzielono si?y. W ?lad za wojskami marsza?ków Masseny i Davouta pos?ano gen. Dupasa, a potem Bernadotte’a w celu zabezpieczenia przepraw na Dunaju w czasie po?cigu za uchodz?cym przeciwnikiem [13]. W Ratyzbonie zosta?o 9 batalionów piechoty – po jednym z ka?dego pu?ku [14]. Przez ca?y czas kampanii Sasi znajdowali si? za wojskami Masseny i Davout’a, nie bior?c udzia?u w ?adnych wi?kszych starciach. Okazja nadarzy?a si? dopiero pod Wagram. IX korpus w bitwie o Aspern i Essling nie bra? udzia?u. Jego pierwszy kontakt bojowy mia? miejsce po przebyciu przeprawy na Dunaju w pierwszym dniu bitwy pod Wagram (5 VII). Ok. godz. 15.00 gen. Dupas wraz z Sasami wypar? z wioski Raasdorf elementy wrogiej awangardy [15]. O godz. 17.00 maszeruj?cy w kierunku wioski Aderklaa IX korpus zaatakowany zosta? przez dwa regimenty kirasjerów austriackich. Na wroga zaszar?owa? pu?k szwole?erów ks. Klemensa, ale zosta? z ?atwo?ci? odparty. Dopiero gdy nadjecha?y g?ówne si?y saskiej kawalerii, Austriacy po krótkiej walce wycofali si? [16]. Wkrótce po dotarciu w okolice Deutsch – Wagram gen. Dupas przypu?ci? atak. Pierwsze minuty walki wskazywa?y na to, ?e impetem swojego uderzenia prze?amie on linie Austriaków. ?o?nierze francuscy i sascy dotarli nawet do obozu nieprzyjaciela. Niestety Austriacy przeprowadzili niespodziewany kontratak, dosz?o do zamieszania, Francuzi pomylili Sasów z Austriakami, Sasi nagle ostrzelani od ty?u wpadli w panik?, zacz?li odstrzeliwa? si? w kierunku Francuzów. Ostatecznie ca?a dywizja Dupasa posz?a w kompletn? rozsypk? [17]. Mniej wi?cej w tym samym czasie (ok. godz. 21.00) g?ówne zgrupowanie Sasów uderzy?o na wie? Wagram. Pomimo trzykrotnego ponawiania szturmu nie uda?o si? zaj?? tej miejscowo?ci. Kolejno wprowadzane bataliony by?y rozpraszane przez ogie? Austriaków. Podobnie jak w przypadku ataku Dupasa dosz?o do zamieszania. Wszyscy na polu bitwy ubrani byli na bia?o, dochodzi?o wiec czasami do bratobójczych walk, chaos powi?ksza?y te? ciemno?ci, w jakich przysz?o walczy? ?o?nierzom Bernadotte’a [18]. Straty by?y ogromne. Zmasakrowany IX korpus opu?ci? pozycje we wsi Aderklaa i uda? si? na po?udniowy zachód, aby cho? w cz??ci ,,wyliza? si? z ran”. Nast?pnego dnia o godz. 3 rano Sasi mimo strat zostali ponownie u?yci – tym razem atakowali, pomi?dzy Wagram i Aderklaa. Atak Sasów podobnie jak i Francuzów na Aderklaa zosta? z du?ymi startami odparty [19]. Ca?y drugi dzie? bitwy (6 VII) Sasi sp?dzili na ty?ach w rezerwie. Korpus saski poniós? wyj?tkowo du?e straty oceniane na ok. 4000 zabitych oraz 8000 rannych. Poniewa? w walce bra?a udzia? praktycznie tylko piechota oznacza?oby to, ?e do dalszej walki nie nadawa?o si? ok. 75 % ?o?nierzy (12 tys. na 15,5 tys. ?o?nierzy w korpusie)! Straty by?y tak ogromne, ?e IX korpus nie nadawa? si? ju? do u?ytku. Na tym zako?czy? si? udzia? ?o?nierzy Fryderyka Augusta w dzia?aniach kampanii 1809 roku. Tym samym chcia?bym zako?czy? pierwsz? cz??? mojego artyku?u. Niektórym czytelnikom tak szczegó?owe omówienie udzia?u Sasów w kampaniach napoleo?skich mo?e wydawa? si? niepotrzebne, ja jednak uwa?am, ?e poznanie ka?dej armii wymaga wymienienia jej osi?gni??, ponadto (wskazówka dla graczy) takie opracowanie tematu pozwala na okre?lenie ,,co mo?na zrobi? z figurkami”. Cz?sto bowiem spotyka?em si? z problemem co zrobi? z Bawarami, których w?a?nie kupi?em – gdzie walczyli i jak? bitw? z ich udzia?em móg?bym odwzorowa?. Mam nadziej?, ?e niniejszy tekst zapobiegnie powstawaniu tego typu problemów. A teraz „co? co tygrysy lubi? najbardziej” – czyli organizacja i umundurowanie . Piechota W 1806 roku piechota sk?ada?a si? z 12 pu?ków oraz pu?ku grenadierów gwardii. W ka?dym regimencie znajdowa?y si? dwa bataliony, które to podzielone by?y na pi?? kompanii – 1 grenadiersk? i 4 muszkieterskie. Tylko pu?k grenadierów gwardii liczy? 2 bataliony o czterech kompaniach. W ka?dym pu?ku s?u?y?o (teoretycznie) 40 oficerów, 130 podoficerów, 30 doboszy, 20 fletników, 20 saperów oraz 1500 szeregowych (300 grenadierów). Jak ?atwo obliczy? batalion liczy? oko?o 870-850 ludzi (w praktyce od 250 do 600 ?o?nierzy – bardzo rzadko bataliony saskie wyst?powa?y w pe?nym sk?adzie) kompania liczy?a 150 szeregowych + podoficerowie i oficerowie. Do pu?ku przydzielanych by?o tak?e 20 saperów s?u??cych w kompaniach grenadierskich. W ka?dej jednostce znajdowa?a si? grupa tyralierów (ok. 50), z których w 1809 roku wyodr?bniono 2 bataliony lekkiej piechoty (tzw. Schutzen) licz?ce pomi?dzy 400 a 600 ?o?nierzy. Podobnie jak w armiach austriackiej czy pruskiej, na czas wojny grenadierów ??czono w osobne bataliony sk?adaj?ce si? z 4 kompanii. Ka?dy pu?k nosi? nazw? swojego dowódcy. W praktyce jednak rzadko zdarza?o si?, aby np. pu?kiem Prinz Klement dowodzi? ksi??? Klemens, zw?aszcza, ?e w takim wypadku musia?by by? dowódc? regimentu szwole?erów o tej samej nazwie. Problematyczne jest rozstrzygni?cie poziomu wyszkolenia piechoty saskiej. Nale?y powiedzie?, ?e sposoby walki i taktyka na polu bitwy by?y bardzo podobne do tych stosowanych przez armi? prusk?. Preferowano taktyk? liniow?, chocia? nierzadkie by?y uderzenia w kolumnie. Pewnym mankamentem by? niedobór w jednostkach piechoty lekkiej. Jak wspomnia?em wcze?niej dopiero w 1809 roku utworzono odr?bne bataliony. Poziom wyszkolenia zale?a? od dowódcy – niektórzy interesowali si? swoimi ?o?nierzami, inni nad s?u?b? wojskow? przedk?adali bankiety. Najlepsz? opini? (poza gwardi?) cieszy? si? pu?k Prinz Anton, stosunkowo dobr? reputacj? posiada? tak?e regiment Fryderyk August. Podstawow? broni? Sasów by?y karabiny wzorowane na pruskich, lub wr?cz produkcji pruskiej. Zdarza?y si? te? egzemplarze produkcji austriackiej. W 1809 roku próbowano ujednolici? uzbrojenie wprowadzaj?c karabiny francuskie. W rzeczywisto?ci doprowadzi?o to do jeszcze wi?kszego chaosu i w rezultacie panowa?a ogromna ró?norodno?? w broni palnej – cz?sto ró?nice w kalibrach powodowa?y k?opoty z dowozem amunicji. Na wyposa?enie ?o?nierza wchodzi? kapelusz dwuro?ny, obramowany nici? bia??, z kokard? i trzema ma?ymi pomponami (dwa na rogach, jeden na czubku po lewej stronie) w kolorach: bia?ym i pu?kowym [20]. Noszony by? w zale?no?ci od upodoba? poszczególnych ?o?nierzy. Dobosze i muzykanci mieli zamocowan? kit? w kolorze pu?kowym (w miejsce pompona na czubku), tyralierzy podobnie jak muzykanci w miejsce pompona mieli kit?, ale z ciemnozielonego w?osia (lekka piechota nosi?a te? czasami pióra w miejsce kit). Podoficerowie wyró?niali si? z?bkowatym, obramowaniem kapelusza. Nieco inaczej wygl?da? bicorn oficerski – by? wy?szy, z z?bkowatym obramowaniem, oraz kit? w miejsce pompona w kolorze bia?o-pu?kowym. Zupe?nie inne nakrycie g?owy nosili grenadierzy. By?a to bermyca, której wierzch ?agodnie zni?a? si? od czo?a do ty?u g?owy. Wierzch wy?o?ony by? materia?em w kolorze pu?kowym, wzmocnienia w kolorze bia?ym przecinaj?ce pod k?tem prostym bezpo?rednio na wierzchu bermycy, dodatkowo przymocowany by? ozdobny sznur zwisaj?cy po prawej strony bermycy, zamocowany w jej najwy?szym i najni?szym punkcie. Z przodu umieszczona by?a miedziana blacha z emblematem króla. Ka?dy piechur nosi? bia?y surdut z mankietami, ko?nierzami i wy?ogami w kolorze pu?kowym. Po?y surdutu by?y w kolorze bia?ym bez wzgl?du na pu?k. Kamizelka bia?a, spodnie bia?e, kamasze i trzewiki czarne. Szeregowi, dobosze, podoficerowi nosili naramienniki na lewym ramieniu w kolorze bia?ym obramowane kolorem pu?kowym. Tylko mundur oficerski nie mia? naramienników. Guziki w kolorze bia?ym lub ?ó?tym w zale?no?ci od pu?ku. Zreszt? cz?sto wyst?powa?y odst?pstwa od regu?y. Po przej?ciu Saksonii na stron? Francji ?o?nierze zacz?li ,,stroi? si?” na rewolucjonistów. Bicorny noszono jednym rogiem naprzód, a spodnie nak?adano na kamasze co sprawia? wra?enie ,,luzaka”. Takie przypadki cz?sto mia?y miejsce w oddzia?ach lekkiej piechoty. S?u??cy w tej formacji cz?sto zapuszczali d?ugie w?osy, w?sy podkre?laj?c tym samym swoj? niezale?no??. Dobosze i muzykanci na obu ramionach mieli opaski w kolorze bia?o – pu?kowym, oficerowie pas oficerski w kolorze z?otym oraz w miejsce kamaszy buty si?gaj?ce kolan. Zupe?nie inaczej wygl?dali grenadierzy gwardii (Leib Grenadier Garde). Nakrycie g?owy takie jak u zwyk?ych grenadierów jednak kurtki koloru czerwonego z ?ó?tymi wy?ogami, mankietami, ko?nierzami i po?ami. Kamizelka ?ó?ta, epolety z?ote, trzewiki czarne, kamasze bia?e. Dobosze nosili kurtki ?ó?te, z b??kitnymi wy?ogami, po?ami, mankietami, ko?nierzami, czerwon? kamizelk?. Na wyposa?enie ka?dego ?o?nierza sk?ada?o sk?ada?a si? tak?e ?adownica – czarna z god?em Saksonii na pasie skórzanym, bia?ym. Grenadierzy w rogach ?adownicy mieli p?on?ce granaty. W odró?nieniu od armii np. francuskiej, ka?dy ?o?nierz saski mia? na swoim wyposa?eniu tasak, s?u??cy do obrony bezpo?redniej. Zawieszony na bia?ym pasie opasaj?cym ?o?nierza w talii. Oficerowie posiadali szable oficerskie. Sasi nie nosili tornistrów. Na ich wyposa?eniu znajdowa?a si? jedynie ma?a skórzana torba zawieszona na bia?ym pasie skórzanym podobnie jak ?adownica. Wykonana by?a ze skóry z w?osiem wywini?tym na wierzch, zapinana na trzy bia?e paski. P?aszcz w kolorze bia?ym przywi?zywany do plecaka. Manierki w kolorze br?zowym wykonane przewa?nie ze skóry. A oto i kolory poszczególnych pu?ków:
Kawaleria Saksonia s?yn??a z wysokiego poziomu wyszkolenia przede wszystkim ci??kiej jazdy. Z kraju tego pochodzi?y wierzchowce ci??kiej kawalerii zarówno Prus, jak i Austrii i Francji. W XVIII wieku s?awa saskiej ci??kiej jazdy osi?gn??a swoje apogeum. Mówiono, ?e jest to najlepsza formacja tego typu na ?wiecie. W 1806 roku kawaleria dzieli?a si? na ci??k? (kirasjerzy, karabinierzy, pu?k królewski – gwardyjski) oraz lekk? (4 pu?ki szwole?erów i 1 pu?k huzarów). Pu?ki podobnie jak w piechocie nosi?y nazw? swych w?a?cicieli, teoretycznie dowódców. Jak jednak wspomnia?em wcze?niej, w polu kawaleri? – podobnie jak i piechot? – dowodzili profesjonalni oficerowie nie za? nominalni w?a?ciciele. Pu?ki szwole?erów, kirasjerów, karabinierów podzielone by?y na cztery, dwukompanijne szwadrony [21]. Etat tych pu?ków by? ustalony na 730 ludzi. W praktyce jednak waha? si? od 300 do 700. Na osobn? uwag? zas?uguje regiment huzarów. Utworzony dopiero w 1791 by? jedynym w ca?ej saskiej armii. Co do organizacji to pojawiaj? si? sprzeczno?ci. Wed?ug Davida Chandlera sk?ada? si? on z 8 szwadronów, wed?ug Bieleckiego a? z 10. Trudno rozstrzygn?? spór. Ja przychylam si? do opinii Anglika, bardziej przemawiaj? do mnie ?ród?a, z których korzysta?. Etat liczy? 1020 ludzi. Czy saska ci??ka kawaleria s?usznie cieszy?a si? bardzo dobr? opini?? Osobi?cie uwa?am, ?e w tym okresie nie mo?na ju? mówi? o tym, ?e by?y to najlepsze jednostki w Europie (a wi?c i na ?wiecie). Kilkakrotnie udowodni?y swoj? wysok? warto?? (np. pod Frydlandem czy Borodino). Trudno jednak mówi? o ich wy?szo?ci nad inne regimenty tego typu. Skuteczno?? i poziom wyszkolenia by? prawdopodobnie bardzo podobny do pu?ków francuskich czy rosyjskich. Jazda zgodnie z tradycj? ancient regime’u wyst?powa?a w brygadach przydzielona do dywizji piechoty. Dopiero w 1809 roku utworzono osobn? dywizj? kawalerii, wprowadzaj?c tym samym organizacj? stosowan? ju? przez Francuzów. Kroje mundurów ró?ni?y si? w zale?no?ci od rodzaju jazdy. Inne by?y dla ci??kiej, inne dla szwole?erów, jeszcze inne dla huzarów. Podstawowym ubiorem ci??kiej kawalerii by?a kurtka z zapi?ciem jednorz?dowym w kolorze blado?ó?tym. Spodnie w kolorze bia?ym, buty wysokie do jazdy konnej – czarne. Kapelusz dwuro?ny, czarny z bia?ym obramowaniem i kit? w kolorze bia?ym (szeregowy), czerwonym (tr?bacz), czarno – bia?ym (podoficer) lub bia?o-czarnym (oficer). Oficerowi dodatkowo nosili ozdobny oficerski pas. Pu?ki ró?ni?y si? od siebie barwami mankietów, ko?nierzy, po?ami i galonami, którymi obszyta by?a kurtka kawalerzysty, na pagonach, oraz w obramowaniu ko?nierzy, mankietów, po?ów etc. Problematyczna jest sprawa kirysów. Na temat ich posiadania toczono wiele dyskusji. Ostatecznie uznano, ?e Sasi nosili pancerze. Jednop?ytowe, czarne os?aniaj?ce tylko przód kawalerzysty, nity mosi??ne. Na wyposa?eniu znajdowa? si? d?ugi pa?asz kawaleryjski oraz dwa pistolety. Ka?dy kawalerzysta posiada? tak?e ?adownic?, czarn? bez ozdób przewieszan? przez rami? na bia?ym, skórzanym pasie. Tr?bacze nosili kurtki w kolorze pu?kowym z ko?nierzami, makietami i po?ami ?ó?tymi (ci??ka jazda) lub czerwonymi (u szwole?erowie). Szwole?erowie ró?nili si? krojem kurtki. Z zapi?ciem dwurz?dowym zapinanym ze strony lewej na praw?. Mundury by?y czerwone, br?zowa, skórzana ?adownica. A oto i kombinacje kolorów pu?kowych:
Na osobn? uwag? zas?uguj? huzarzy. Umundurowani byli w bia?y do?man z pi?cioma rz?dami srebrnych guzików. Ozdobny pas by? na przemian czerwony – bia?y. Ko?nierze i mankiety w kolorze niebieskim, z bia?ym obramowaniem. Spodnie niebieskie do jazdy konne, bia?e u?ywane tylko na specjalne okazje, buty czarne, kroju w?gierskiego. Mantyk niebieski, z 2 rz?dami srebrnych guzików (po ka?dej stronie – w sumie cztery), obszycia z czarnego futra. Czapki typu pruskiego (sto?kowate) z bia?? kit? i przepask? niebiesk?, obszyt? kolorem bia?ym. Dodatkowo ka?dy huzar posiada? szabeltas niebieski obszyty bia?ym i niebieskim, z cyfr? królewsk? (FA – Fryderyk August). Na wyposa?enie huzara wchodzi? krótki karabinek kawaleryjski produkcji pruskiej, ?adownica przewieszona na bia?ym, skórzanym pasie oraz szabla zakrzywiona, typow? dla tego typu formacji. Siod?a ró?ni?y si? w zale?no?ci od typu formacji. Ci??ka jazda mia?a je w kolorze czerwonym, z obszyciem ?ó?tym i cyframi króla na olstrach i samym siodle. Podobnie szwole?erowie, jednak kirasjerzy swoje siedzenia mieli zdecydowanie g??bsze, aby podczas natarcia nie wypa?? ?atwo z siod?a. Mantelzaki ci??kiej jazdy barwy granatowej, szwole?erów – czerwonej; u ci??kiej kawalerii i szwole?erów w rogach siode? na pokryciach olster cyfry królewskie. Podobnie jak i w wypadku ca?ego munduru siod?a huzarskie znacznie ró?ni?y si? od pozosta?ych. Po pierwsze by?y niebieskie, obszyte ,,w z?by” kolorem czarnym, samo siedzisko z czarnej, baraniej skóry bez olster. Mantelzak okr?g?y, niebieski. Brak insygniów królewskich. Artyleria i saperzy W czasach pokoju artyleria rozdysponowywana by?a po twierdzach, garnizonach. Kiedy dochodzi?o do wojny formowano je w baterie polowe. Artyleria piesza wyposa?ona by?a g?ównie w dzia?a 6-cio funtowe (po 6 w ka?dej baterii + 2 haubice o wagomiarze 8 funtów). Do tego dochodzi?y baterie artylerii ci??kiej sk?adaj?ce si? z 6-ciu dzia? 12-funtowych i 2 haubic 8-funtowych oraz artylerii konnej wyposa?one w 6 armat 3 funtowych.. Dodatkowo ka?dy pu?k gwardii posiada? artyleri? pu?kow? sk?adaj?c? si? z 2 dzia? 3 funtowych [24]. Ogólnie w 1806 roku artyleria saska liczy?a 16 baterii pieszych i 2 baterie konne, w praktyce jednak w polu nigdy nie u?yto wi?cej ni? sze?ciu baterii – reszta rozlokowana by?a po garnizonach. Taktyka artylerii by?a bardzo staro?wiecka. Rozdysponowywano j? pomi?dzy poszczególne brygady, jako bezpo?rednie wsparcie piechoty. Bardzo ma?o armat przeznaczano jako odwód strategiczny, nie masowano ognia, co znacznie zmniejsza?o jego efektywno??. Krój munduru by? identyczny z tym obowi?zuj?cym w piechocie. Taki sam kapelusz i buty, cecha wyró?niaj?c? by? zielony kolor kurtki oraz piaskowy kolor spodni. Wy?ogi, mankiety, ko?nierze i po?y w kolorze czerwonym. Kamasze i trzewiki czarne. Oficerowie buty czarne si?gaj?ce pod kolana. Dodatkowo ka?dy artylerzysta wyposa?ony by? w tasak zawieszany na bia?ym, skórzanym pasie. Oficerowi nosili wy?sze bicorny, obramowane z?otymi koronkami, z?ote epolety i bia?e kity. Dzia?a podobnie jak w armii pruskiej malowano na kolor szary, okucia za? na kolor ?ó?ty. Saperzy nosili si? podobnie jak artyleria. Jedynym wyró?nieniem by?y czerwone spodnie i kamizelka. Ko?nierze, makiety i po?y kolorze czerwonym. Poza tym tak jak artyleria piesza. Generalicja i sztaby Armia saska by?a organizacj? stosunkowo niewielk?, jasne jest wi?c, ?e nie s?u?y?o w niej wielu ludzi w stopniu genera?a. Wymieni? mo?emy genera?a porucznika de Polentz i Zeschwitz, genera?a majora Lecoq i Hartizsch. Genera? porucznik dowodzi? dywizj?, genera? major – brygad?. Dywizje i brygady nosi?y nazwy swoich dowódców. Genera?owie nosili surdut z d?ugimi po?ami koloru ciemnoniebieskiego, spodnie i kamizelk? czerwon?. Mankiety, ko?nierze i po?y by?y w tym samym kolorze co ca?y mundur. D?ugie buty do jazdy konnej si?gaj?ce ponad kolana. Genera? major mia? mundur ozdobiony z?otymi ,,przeplata?cami”, które obramowywa?y wszystkie kraw?dzie munduru oraz kamizelki. Genera? porucznik mia? podobne ozdoby z t? tylko ró?nic?, ?e by?y one podwójne. Strój uzupe?nia? ozdobny pas oficerski oraz szabla. Ryngraf wycofano z umundurowania po kampanii 1806-1807. Ka?dy wy?szy oficer nie rozstawa? si? ze swoj? laseczk? b?d?c? symbolem powagi i dostojno?ci posiadaj?cego j? cz?owieka. Kapelusz dwuro?ny ze z?otymi, ,,z?bkowanymi” obramowaniami, bia?? kokard? i bia?ymi piórami biegn?cymi na brzegach bicorna. Adiutant elektora/króla posiada? równie? niebieski surdut obszywany jedynie jednym z?otym sznurem bez ,,przeplatanców”. Ich wzór wyst?powa? jedynie na ko?nierzu, epoletach i przy zapi?ciach (wzór skierowany poziomo). Czerwone spodnie buty si?gaj?ce powy?ej kolan, kapelusz dwuro?ny ze z?otymi obramowaniami, ale bez piór. Adiutanci polowi chodzili w podobnych strojach, z ta tylko ró?nic?, ?e ich mundur pozbawiony by? wszelkich ozdób. Srebrne pagony, czerwona kamizelka i spodnie oraz prosty bicorn pozbawiony z?otych ozdób z bia?? kokard?. Sztandary Ka?dy pu?k piechoty posiada? dwa sztandary – po jeden na ka?dy batalion. Chor?gwie wyobra?a?y z jednej strony z?ot? cyfr? elektorsk? (potem królewsk?), z drugiej za? herb Saksonii. T?o w pierwszym batalionie mia?o kolor pu?kowy, w drugim zawsze kolor bia?y. Pu?ki ró?ni?y si? od siebie wzorem obramowania sztandaru oraz jego kolorem (dwa pu?ki o tym samym kolorze regimentowym mia?y ró?ne barwy w tym w?a?nie elemencie sztandaru). Niestety nie jestem w stanie opisa? tych wzorów – s? one bardzo skomplikowane. Flagi dost?pne s? na stronie WWW.callnetuk.come/home/alanpendlebury. Regimenty kawalerii, podobnie jak piechoty, mia?y swoje w?asne chor?gwie. Tak jak w przypadku piechoty na jednej stronie widnia? emblemat Fryderyka Augusta, na drugiej za? herby Saksonii. Poszczególne pu?ki ró?ni?y si? od siebie wzorami na kra?cach sztandarów oraz kolorami tych indywidualnych ozdób. T?o by?o bia?e za wyj?tkiem drugiej flagi szwole?erów, które by?o koloru czerwonego. Ilustracje barwne
Przypisy [1] Emanuel Rostworowski, Historia Powszechna XVIII wiek; PWN, Warszawa 2002, s. 456-458. [2] Marian Kukiel, Wielkie Wojny Napoleo?skie; reprint, Wydawnictwo Kurpisz, Pozna? 1994, s.147-148. [3] Mieczys?aw ?ywczy?ski, Historia Powszechna 1789-1870, PWN, Warszawa 2002, s.140-141David G. Chandler, Jena 1806, Osprey Publishing, s.12-13. [4] David G. Chandler, Jena 1806, s. 38. [5] Robert Bielecki, Encyklopedia Wojen Napoleo?skich; ten?e, Wielka Armia; Dawid G. Chandler, Jena 1806, s. 45. [6] David G. Chandler, Jena 1806, s. 20-21; Robert Bielecki, Encyklopedia Wojen Napoleo?skich. [7] Digby Smith, The Greenhill Napoleonic Wars Data Book. Actions and Losses in Personnel, Colours, Standards and Artillery 1792-1815, Greenhill Books 1998, s. 225. [8] Obl??enie Gda?ska w 1807 r. – pierwsza wielka bitwa wojsk polskich, artyku? w ,,Wojna” nr 5, s. 53 [9] Tam?e, s. 56 [10] Wilbur E. Gray, Napoleon i jego wielkie bitwy – Friedland, artyku? w ,,Gry Wojenne” nr 8, s. 16 [11] Ian Castle, Aspern & Wagram 1809, Osprey Publishing, s. 28. [12] S?awomir Le?niewski, Wagram 1809, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 2003, s. 65 [13] Tam?e, s. 65 [14] Moje autorskie przypuszczenia – wynikaj? one z ró?nicy w podziale taktycznym dywizji saskich na polu bitwy pod Wagram a sk?adem tego korpusu w momencie dotarcia do Ratyzbony. Wyra?nie brakuje 9 batalionów, uzna?em wi?c, ?e pozosta?y one w Ratyzbonie cho? równie dobrze mog?y broni? poszczególnych przepraw na Dunaju. [15] Ian Castle, Aspern & Wagram 180, s. 61; S?awomir Le?niewski, Wagram 1809, s. 152 [16] Ian Castle, Aspern & Wagram 1809, s. 61 [17] Ian Castle, Aspern & Wagram 1809, s. 64; S?awomir Le?niewski, Wagram 1809, s. 154 [18] Ian Castle, Aspern & Wagram 1809, s. 65 [19] Tam?e, s. 69 [20] Ca?y opis umundurowania piechoty w latach 1806-1809 zaczerpn??em za strony WWW.histofig.com, skonfrontowa?em go z jeszcze kilkoma ?ród?ami, których wiarygodno?? trudna jest do stwierdzenia (np. seri? barwnych ilustracji Andrzeja Kleina), szkicami nieznanego autora z archiwów Muzeum Wojska Polskiego. Wyst?puje kilka ró?nic i w?tpliwo?ci, które postanowi?em zaznaczy?. Niestety (bardzo nad tym ubolewam) nie ma w tej chwili dost?pnych ?adnych publikacji ospreyowskich, podobnie z publikacjami niemieckimi, które s? swego rodzaju ,,rarytasem” niedost?pnym dla przeci?tnego cz?owieka. [21] David Chandler, Jena 1806, s. 45; Robert Bielecki, Encyklopedia Wojen Napoleo?skich. [22] Uko?nym pismem zaznaczone pu?ki szwole?erów. [23] Szwole?erowie nie mieli obramowa? ani ?adnych pasków pokrywaj?cych zapi?cia. [24] Robert Kisiel ,,Strzegom; Dobromierz 1745, Warszawa 2001, s. 52-53; Martin Gulddat ,,Kanoniere, Bombardiere, Pontoniere; Die Artillerie Freidrichs des Grossen, wyd. Nikol, Hamburg 1996. David Chandler w swojej ksi??ce ,,Jena 1806" podaje, ?e na wyposa?eniu Sasów by?y armaty kalibru 8-miu funtów, pogl?d ten jest jednak tyle? w?tpliwy, co odosobniony, uznaj? wi?c powy?sze wagomiary dzia? u?ywanych przez armi? sask? w 1806 roku. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Komentarze | |
Nd 11 Gru, 2005 Go?? napisał: Śr 16 Lis, 2005 Go?? napisał: Pi± 08 Lip, 2005 Go?? napisał: Pon 04 Kwi, 2005 Go?? napisał: Pon 04 Kwi, 2005 rrober napisał: Sob 02 Kwi, 2005 nEY napisał: Czw 31 Mar, 2005 jacek napisał: |
|
| Zdjęcie dnia | |
|
|
| Reklama | |
|
|
Wszelkie kopiowanie całości lub części artykułów bez zgody autora jest nielegalne!
Wykonanie projektu: Bellerofont